„Malcolm II, który osiągnął tron mordując Kennetha III, wypowiedział wojnę otwartą walkę szkockiemu systemowi sukcesji. System ten, znany jako tànaisteachd, dawał pierwszeństwo najstarszemu przedstawicielowi rodu, niekiedy odleglejszym krewnym lub nawet powinowatym królewskim, niekoniecznie zaś synom umierającego króla. W każdym razie zależało to każdorazowo od decyzji rady dynastycznej derbfine (gaelickie dearbhfhine) w skład której wchodzili przedstawiciele klanów, których przodkowie do trzeciej generacji wstecz zasiadali na tronie (ojciec, dziad i pradziad). Kandydat do tronu, tànaiste, musiał zyskać aprobatę dearbhfhine, bowiem w innym wypadku, jeśli nawet udało mu się zdobyć władzę, pozostali pretendenci do tronu mieli legalne prawo do rokoszu przeciw niemu.
Derbfine było ciałem jednoznacznie konserwatywnym i dążyło do wyboru władców schlebiającym dawnym tradycjom, stroniącym od „nowinek”. Nic więc dziwnego, że Malcolm II, dążąc do wprowadzenia pierwszych, nieśmiałych, a co najwyżej umiarkowanych reform w duchu feudalnym, rozpoczął od naruszenia systemu sukcesji. Swemu synowi Duncanowi I zapewnił tron wbrew woli derbfine, co oczywiście wywołało natychmiastową i ostrą reakcję środowisk zachowawczych, dążących do obalenia Duncana. Nie cieszył się on zbyt długim panowaniem. Potrafił co prawda obronić tron przed zakusami swego norweskiego kuzyna, jarla Orkadów Thorfinna, natomiast przegrał pojedynek z popieranym przez derbfine Macbethem, mórmhaorem (księciem) Moray. Macbeth był mężem Gruoch, córki Kennetha III zamordowanego przez Malcolma II (sukcesja tronu dzięki córce zamordowanego króla jest tu być może odległym echem piktyjskiego systemu dziedziczenia „po kądzieli”). W bitwie pod Pitvageny w pobliżu Elgin Macbeth pokonał wojska Duncana, jego samego zaś zabił w bitwie lub krótko po niej. Na pewno nie nastąpiło to podczas wizyty Duncana w zamku Macbetha, jak to znajdujemy u Shakespeare’a. Swe królobójstwo nowy władca Szkocji próbował potem odkupić pielgrzymką do Rzymu. Jego panowanie cieszyło się uznaniem większości szkockiego możnowładztwa i przebiegało pomyślnie, z całą pewnością nie było kontynuacją reform Malcolma i Duncana. Jako władca zdolny i energiczny, Macbeth utrzymywał się na tronie stosunkowo długo, bo 17 lat. Dopiero w 1057 roku Siward, jarl angielskiej Nothumbrii, a wuj wnuka Malcolma II, czyli późniejszego Malcolma III pokonal Macbetha zabijając go w bliżej nieokreślonych okolicznościach.”
Wojciech Lipoński Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich (recenzja całej książki tutaj)
(znów byłam w kinie)
Brak komentarzy
Prześlij komentarz